Eeuwenlang kwamen kruiken, gevuld met mineraalwater, vanuit het Duitse Westerwaldgebied of de streek rondom het Belgische Spa naar de steden in de Lage Landen. Daar was door de bevolkingsgroei en de nijverheid het oppervlaktewater vervuild. Men dronk dagelijks heel licht bier, de rijkeren konden zich ook wijn en mineraalwater veroorloven.
Lege kruiken werden vervolgens tweedehands gebruikt om allerlei vloeistoffen in te bewaren en te vervoeren, ook jenever en likeuren. Met de opkomst van de waterleiding verdween de tweedehands markt voor kruiken en Lucas Bols was gedwongen om zelf de kruiken te gaan bestellen. Vanaf het midden van de 19de eeuw komen ladingen kruiken uit Baumbach in het Westerwald bij Bols aan, al meer dan 150 jaar. Tot op de dag van vandaag worden deze kruiken gevuld met onze specialiteiten: Zeer Oude Genever en de verschillende Corenwynen.
De kruik wordt gemaakt van lokale klei die in vormen wordt geperst en met de hand afgewerkt. Vervolgens glazuurt men de kruiken om ze waterdicht te maken. Vroeger gebruikten de kruikenbakkers daarvoor zout maar dat is niet meer mogelijk vanwege de giftige dampen.
De vorm van de kruik veranderde door de eeuwen heen. Eerst had hij een rondbuikige vorm, langzaam werd de kruik smaller en rechter. Als laatste verdween het ‘oor’ toen in 1917 de vrouwen in de Duitse oorlogsindustrie moesten gaan werken, omdat alle mannen aan het front van de Eerste Wereldoorlog vochten. Na de oorlog keerden de vrouwen terug naar de kruikenfabricage maar het oor kwam niet meer terug.
De Bols Ballerina werd voor het eerste gemaakt in 1957 en voor het laatst op het eind van de jaren 1980. In Nederland verdween de fles al in 1978. Rond 1970 werden er jaarlijks zo’n 60.000 verkocht, in de VS alleen al 16.000 stuks in 1973. Per stuk kostten ze toen meer dan fl.30,-, een liter jenever fl.10,-
Eerst werd de fles alleen gevuld met een halve liter Apricot Brandy likeur, later ook Creme de Menthe en Bananenlikeur. De meest bekende is Goudlikeur, ook wel Bruidstranen genoemd omdat de langzaam dalende stukjes echt bladgoud aan de vreugde- of de afscheidstranen van een bruid doen denken. De fles werd dan ook vaak als geschenk bij een trouwerij gegeven.
In de ziel van de fles zit een mechanisme dat een lied laat horen, zoals de Blauwe Donau, terwijl de ballerina danst. Er zijn verschillende melodieën en de ballerina draagt een witte of rode rok.
De waarde is ‘wat de gek er voor geeft’. De beste indicatie is de website www.ebay.com of www.marktplaats.nl .
In de 20ste eeuw had Bols een zogeheten Minaretfles, gelijkend op een ingesnoerde vrouwenfiguur, voor Creme de Bananes en andere likeuren. In 1953 kwam eenzelfde fles op de markt met de naam Muziekfles. In de diepe ziel zat een muziekdoosje, net als in de Bols ballerinafles. De fles kostte fl.19,75 en was gevuld met diverse likeuren als Apricot Brandy en Goudlikeur. Door de vrouwelijke figuur werd de fles in de volksmond al gauw omgedoopt tot de voluptueuze en pikante uitspraken rondstrooiende filmster Mae West. De Mae Westfles werd tot 1965 verkocht.
Een variant op de Muziekfles was de Magische Fles. Deze speelde geen wijsje maar ‘liep’ over de tafel. Slechts tussen 1963 en 1967 was deze te vinden in de slijterijen bij de geschenkartikelen.
Uitspraken van Mae West:
‘Cultivate your curves - they may be dangerous but they won't be avoided.
It's not the men in my life that count, it's the life in my men.
Those who are easily shocked should be shocked more often.
I didn't discover curves; I only uncovered them.’